
“Το αρχηγείο” και “Μπελ Μπεσαμέλ” – Βιβλία της Χριστίνας Κωνσταντουδάκη από τις Εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο
Είμαι από του ανθρώπους που πιστεύουν ακράδαντα στη δύναμη του βιβλίου. Ένα βιβλίο μπορεί να μας ταξιδέψει, να μας δώσει λύσεις, να μας φυγαδεύσει από τη δύσκολη κάποιες φορές πραγματικότητα και γιατί όχι… να μας «θεραπεύσει». Πιστεύω ακόμη περισσότερο στη δύναμη και επιρροή που ασκούν τα βιβλία στα παιδιά. Αδιαμφισβήτητα μπορούν να διαπλάσουν χαρακτήρες και να προσδώσουν πολλά παραπάνω στη μαγεία της τρυφερότερης ηλικίας. Τα βιβλία μπορούν να αλλάξουν ζωές!
Την άποψη μου αυτή ενστερνίζεται η σημερινή μου «καλεσμένη» που με μεγάλη χαρά δέχτηκε να μου παραχωρήσει μια συνέντευξη με θέμα το βιβλίο στην προσχολική ηλικία. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να βρω καταλληλότερο άνθρωπο να μας μιλήσει για το παιδικό βιβλίο από τη Χριστίνα Κωνσταντουδάκη!
Η Χριστίνα Κωνσταντουδάκη είναι νηπιαγωγός, λάτρης των παιδικών βιβλίων και των παιδιών γενικότερα. Είναι πασίγνωστη στους κύκλους των βιβλιόφιλων μαμάδων από τη σελίδα της στο Facebook «Παιδικό Βιβλίο-Προτάσεις». Η μεγάλη αγάπη της για το βιβλίο την οδήγησε στο να παρακολουθήσει και το σχετικό μεταπτυχιακό του ΕΚΠΑ «Ανάγνωση, φιλαναγνωσία κι εκπαιδευτικό υλικό». Η ίδια έχει γράψει δύο βιβλία(που λατρεύουμε οικογενειακώς): «Το αρχηγείο» και «Μπελ Μπεσαμέλ», που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο. Είναι δραστήρια και πολυπράγμων και έχει καταφέρει να συνδυάσει τις δύο μεγάλες τις αγάπες που είναι τα παιδιά και το βιβλίο!
Χριστίνα σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνεργασία! Σε ευχαριστώ για τις πλήρεις, ενδιαφέρουσες και όμορφες απαντήσεις αλλά και τη μεγάλη προθυμία που έδειξες να μοιραστείς μαζί μας τις σκέψεις σου. Κυρίως σε ευχαριστώ -και νομίζω εκφράζω πολλές μαμάδες- για το έργο σου να «προωθείς» το παιδικό βιβλίο στις ζωές μας όλα αυτά τα χρόνια και να μας κάνεις να το αγαπάμε ακόμη περισσότερο!
«Κανένα παιδί χωρίς βιβλία»… Το ευχόμαστε ολόψυχα και ξεκινάμε….
Τι προσφέρει στα παιδιά προσχολικής ηλικίας η ανάγνωση εικονογραφημένων βιβλίων;
Σίγουρα βοηθάει στην ανάπτυξη του λεξιλογίου. Τα παιδιά είναι «σφουγγάρια» σε αυτή την ηλικία και βλέπουμε τεράστια διαφορά στα παιδιά που τους διαβάζουν βιβλία ήδη από την προσχολική ηλικία. Βοηθάει και στην ανάπτυξη της μεταγνώσης που είναι η αρχή για ν’ αναπτύξουν κριτική σκέψη, να μάθουν να συγκρίνουν και να ψάχνουν την δική τους αλήθεια μέσα απ’ τα παραμύθια. Αναπτύσσει την φαντασία τους, τα βοηθάει να φτιάχνουν δικές τους ιστορίες, να διηγούνται και να αφηγούνται με μεγαλύτερη ευκολία αλλά και να εντοπίζουν την αρχή, την μέση και το τέλος σε μια ιστορία. Κι όχι μόνο αυτό. Τα κάνει να αναρωτιούνται. Είναι στην πραγματικότητα κακός αυτός ο χαρακτήρας; Γιατί έγινε έτσι; Με αυτόν τον τρόπο, τα βιβλία προωθούν και την ενσυναίσθηση. Την ικανότητα να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, να τον καταλαβαίνουμε. Το πιο σημαντικό, όμως, για την προσχολική ηλικία που το παιδί δεν ξέρει ακόμα να διαβάζει και το βοηθάει ο γονιός, είναι αυτό το δέσιμο που δημιουργείται ανάμεσα στον γονιό και το παιδί όποτε διαβάζουν μαζί μια ιστορία. Αυτό θα το θυμούνται μια ζωή κι ίσως είναι αυτό που θα τα κάνει και φιλαναγνώστες αργότερα.
Πως μπορούμε να κάνουμε το διάβασμα με τα παιδιά μας ακόμη πιο εποικοδομητικό; Αν δηλαδή υποθέσουμε ότι κάποιος δεν θέλει να μείνει σε μία απλή ανάγνωση, μπορείς να μας προτείνεις τρόπους να αξιοποιήσουμε ένα βιβλίο στο έπακρο;
Είναι σημαντικό να ξέρουμε πως να διαβάσουμε ένα βιβλίο στα παιδιά. Αργά, με σταθερή φωνή και αλλάζοντας φωνές όπου πρέπει, αλλά όχι με υπερβολικό τρόπο. Στα σημεία που υπάρχει αγωνία ή συμβαίνουν πολλά γεγονότα μαζί, διαβάζουμε πιο γρήγορα και μετά πάλι πιο αργά. Βοηθάει και να κάνουμε ήχους πχ αν κάπου λέει ότι η πόρτα έκλεισε με κρότο, θα είχε πλάκα να κάνουμε κι εμείς ένα «ΜΠΑΜ!».
Μετά την ανάγνωση, είναι σημαντικό να αφήνουμε το παιδί να μας μιλήσει για το βιβλίο και τι του έκανε εντύπωση, τι του άρεσε περισσότερο. Αν δεν θέλει να πει, μπορούμε εμείς να ξεκινήσουμε «Εμένα μου άρεσε το σημείο που…Εσένα;». Είναι απίστευτο πόσα πράγματα παρατηρούν τα παιδιά στα βιβλία! Κάντε τους ευφάνταστες ερωτήσεις! Πχ «Τι θα άλλαζες στην ιστορία; Αν δημιουργούσες κάποιον καινούριο ήρωα, τι θα τον έβαζες να κάνει; Θα άλλαζες το τέλος; Τι τέλος θα έδινες;»
Μπορούμε, επίσης, να δημιουργήσουμε εικόνες από το βιβλίο με τα βασικά γεγονότα και το παιδί να τις βάλει στη σειρά ενώ μας διηγείται ξανά την ιστορία με τον δικό του τρόπο. Έτσι, εξασκεί την αναδιήγηση και εμπλουτίζει τον προφορικό του λόγο.
Φυσικά, μπορούμε να φτιάξουμε και κατασκευή με τους χαρακτήρες με απλά υλικά πχ χαρτόκουτες, ρολά χαρτιού υγείας, εφημερίδες, μαρκαδόρους, τέμπερες, σύρμα πίπας, πομ πομ, γλωσσοπίεστρα κτλ Υπάρχουν πολλές ιδέες στο pinterest που είναι εύκολο να τις κάνουν τα ίδια τα παιδιά κι έτσι να εξασκήσουν και την λεπτή τους κινητικότητα!
Τέλος, μπορούμε να παίξουμε δραματικό παιχνίδι βασισμένο στο παραμύθι. Διαλέγουμε ρόλους και κουστούμια ( από ρούχα και υφάσματα και αξεσουάρ που έχουμε στο σπίτι ), φτιάχνουμε το τοπίο της ιστορίας πχ για την σκηνή ή για την σπηλιά βάζουμε μια κουβέρτα πάνω από δύο καρέκλες και ξεκινάμε!
Τι πρέπει να «έχει» οπωσδήποτε ένα βιβλίο για να το χρησιμοποιήσεις εσύ σαν εκπαιδευτικός στην τάξη; Με τι κριτήριο επιλέγεις τα βιβλία που χρησιμοποιείς;
Συγκεκριμένα για την τάξη του σχολείου, προτιμώ το βιβλίο να έχει ξεκάθαρα γεγονότα με αρχή, μέση και τέλος ώστε να είναι πιο εύκολα κατανοητό από τους μαθητές μου για να εξασκήσουμε και την αναδιήγηση. Σίγουρα θέλω να έχει ενδιαφέρον για τα παιδιά, να έχει ίσως περιπέτεια και χιούμορ που πάντα τους αρέσει. Επίσης, να μην είναι υπερβολικά μεγάλο, ούτε υπερβολικά μικρό ώστε να προλαβαίνουμε να το διαβάζουμε χωρίς να κουράζεται κανένα ( γιατί σίγουρα μέσα στην τάξη έχουμε διαφορετικά επίπεδα αναγνωστών ) και να προλαβαίνουμε μετά να κάνουμε και δραστηριότητες. Για μένα, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η εικονογράφηση. Να έχει έντονα χρώματα και ξεκάθαρα σχήματα αλλά και λεπτομέρειες που συμπληρώνουν το κείμενο για να τις συζητήσω με τα παιδιά και ίσως μετά να φτιάξουμε δικές μας ιστορίες!
Πως θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε ένα παιδί που είναι αδιάφορο ή αρνητικό απέναντι στα βιβλία, ώστε να του αλλάξουμε στάση;
Σίγουρα, χωρίς να το πιέσουμε. Ας βλέπει εμάς να διαβάζουμε τα δικά μας βιβλία τις ώρες που πχ παίζει το ίδιο μόνο του – όχι όμως τις ώρες που μας ζητάει να παίξουμε μαζί του γιατί θα έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα-. Το παράδειγμά μας είναι ο καλύτερος τρόπος να δει το παιδί ότι το διάβασμα βιβλίων είναι κάτι που μας δίνει χαρά και μας ξεκουράζει.
Επίσης, μπορούμε να αφήνουμε βιβλία σκόρπια σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού και το παιδί όλο και κάποιο θα πάρει να ξεφυλλίσει για να δει αν του αρέσει. Έτσι, σιγά σιγά, χωρίς πίεση, θα αρχίσει να ζητάει κι άλλα βιβλία.
Είναι σημαντικό, όμως, να ξέρουμε το παιδί μας και τι βιβλία του αρέσουν. Πχ αν τρελαίνεται για αυτοκίνητα, αρχικά θα πάρουμε βιβλία που έχουν ως πρωταγωνιστές αυτοκίνητα πχ ‘’Το άξιο εργοτάξιο’’ εκδ. Πατάκη. Σιγά-σιγά, θα πάμε και σε διαφορετικά θέματα και είδη.

Αν μπορούσες να κάνεις μία λίστα με τα «οπωσδήποτε»(εννοείται βιβλία!) ποια θα έβαζες μέσα;
Δύσκολη ερώτηση γιατί είναι πολλά και διαφορετικά για κάθε ηλικιακή ομάδα!
Για 2-3+ θα έλεγα το «Είμαι παιδί σας;» εκδ. Καλειδοσκόπιο. Ένα υπέροχο βιβλίο με δεινόσαυρους σε έμμετρο στίχο και το κλασικό «Μια κάμπια πολύ πεινασμένη» από Eric Carle.
Για 3-4+ θα έλεγα το ξεκαρδιστικό «Καληνύχτα, λέμε!» εκδ. Παπαδόπουλος όπως και το «Άουτς!» από τις ίδιες εκδόσεις που μας βοηθάει πολύ να εξασκήσουμε την αναδιήγηση.
Για 4-5+ θα διάλεγα σίγουρα το βιβλίο «Η τελεία» και «Το δώρο της παπλωματούς» και για κάτι πιο αστείο, «Η μέρα που τα κραγιόνια τα παράτησαν» ή «Μια σκούπα μα τι σκούπα!»
Για 5-6+ θα διάλεγα το βιβλίο «Ο ραφτάκος των λέξεων» του αγαπημένου Παπαθεοδούλου αλλά και την καινούρια κυκλοφορία «Κόκκινο» από εκδ. πουά που μπορεί να μην έχει μεγάλο κείμενο αλλά τα νοήματα νομίζω μπορούν να γίνουν κατανοητά από αυτή την ηλικία. Για κάτι χιουμοριστικό, θα διάλεγα την σειρά «Πριγκίπισσα Αθηνά» της Στέλλας Κάσδαγλη ή «Τα τρία μικρά λυκάκια» από Τριβιζά.
Για 6-7+ θα διάλεγα το εκπληκτικό «Η πόλη που έδιωξε τον πόλεμο» και από αυτή την ηλικία και μετά προτείνω πάντα την σειρά με τον Τρύπωνα Φαφαγάλο. Είναι με κεφάλαια, χωρίς ιδιαίτερη εικονογράφηση αλλά είναι πραγματικά ξεκαρδιστικό και το απολαμβάνουν παιδιά ήδη από 7+ αλλά και μέχρι 9-10 ετών!
Σίγουρα ξεχνάω πολλά γιατί τα τελευταία χρόνια έχουν βγει και καταπληκτικά βιβλία γνώσεων για παιδιά, αλλά αυτά είναι κάποια από τα πολλά που αγαπώ και δουλεύω στο σχολείο.