photo by Andrea Piacquadio
Η ανάγνωση παιδικών βιβλίων έχει αδιαμφισβήτητα πολλαπλά και σημαντικά οφέλη και σίγουρα δεν πρέπει να είναι άλλη μια δραστηριότητα “για να περνάει η ώρα”…
Ένα παιδί στου οποίου τη ζωή θα μπούνε από νωρίς τα βιβλία μπορεί να αποκομίσει ένα πολύ βασικό και πολύπλευρο πλεονέκτημα: την καλύτερη ανάπτυξη του λόγου. Όπου λόγος, δεν είναι μόνο ο τρόπος άρθρωσης των λέξεων. Είναι ο τρόπος που ένα παιδί αναπτύσσει τη σκέψη του, τη βάζει δηλαδή μέσα σε προτάσεις. Είναι ο τρόπος που συντάσσει αυτές τις προτάσεις αλλά και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί. Είναι γενικά ο τρόπος έκφρασης του.
Την αντίληψη μου αυτή για τη σημασία του βιβλίου στην ανάπτυξη του λόγου έρχεται να μου επιβεβαιώσει μία σπουδαία ειδικός της συγκεκριμένης επιστήμης, μία εξαιρετική λογοθεραπεύτρια με πάνω από 20 έτη εμπειρίας στο χώρο. Πρόκειται για την κυρία Παναγιώτου Ευθυμία, “λογοπεδικό-ειδική παιδαγωγό σε παιδιά με Ν.Υ.”. Πέρα όμως από τον επίσημο αυτό τίτλο, η Έφη είναι μία επαγγελματίας που ενημερώνεται και εμπλουτίζει τις γνώσεις της συνεχώς. Είναι ένας άνθρωπος που λατρεύει αυτό που κάνει και πολύ σωστά δηλώνει πως “στα παιδιά δεν βλέπει τις δυσκολίες τους αλλά τις δυνατότητες τους”.
Την εκτίμησα από τις πρώτες μας συναντήσεις, στις συνεδρίες που έκανε η κόρη μου για ένα θέμα άρθρωσης που αντιμετώπιζε. Την εκτίμησα ακόμη περισσότερο όταν σε μόλις 4-5 επισκέψεις “μας έδιωξε”, λέγοντας μας τι να κάνουμε μόνοι και ότι το παιδί δεν έχει τόσο σοβαρό θέμα που να χρήζει επιπλέον συνεδριών. Ειλικρινής, άμεση με φοβερή επικοινωνιακή σχέση με τα παιδιά. Της αρέσει να δουλεύει με αυτισμό. Μεγάλες της αγάπες οι μαθησιακές και φωνολογικές δυσκολίες και η καθυστέρηση λόγου, που είναι και τα συχνότερα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει. Ωστόσο, όπως λέει και η ίδια, τα περιθώρια βελτίωσης είναι μεγάλα. Τι άλλο θα έλεγε ένας τόσο θετικός άνθρωπος!
Αξίζει λοιπόν να “ακούσουμε” τις απαντήσεις της σε ερωτήματα που έχω θέσει σχετικά με το λόγο, τη λογοθεραπεία, τα ηλικιακά ορόσημα και το ρόλο που μπορεί να παίξει το βιβλίο σε όλα αυτά.
Έφη σε ευχαριστώ από καρδιάς!
Τι είναι η λογοθεραπεία;
Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές του λόγου. Ο λόγος περιλαμβάνει τον γραπτό και τον προφορικό – ομιλία. Οι συχνότερες διαταραχές στην ομιλία είναι:
- Καθυστέρηση λόγου κ ομιλίας.
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Διαταραχές άρθρωσης – φωνολογική δυσκολία.
- Διαταραχή του ρυθμού της ομιλίας – τραυλισμός
- Δυσκολίες στην εκμάθηση της ομιλίας λόγω βαρηκοΐας, κώφωσης, κοχλιακού εμφυτεύματος.
- Νοητική καθυστέρηση
- Αυτισμός
Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου χρειάζεται λογοθεραπεία και σε ποια ηλικία;
Για κάθε ηλικία υπάρχουν και διαφορετικά κριτήρια αξιολόγησης της λεκτικής ικανότητας του παιδιού. Για να μην μακρηγορήσουμε, θα περιοριστούμε σε τρεις βασικές ηλικιακές ομάδες.
- Η πρώτη αφορά την ηλικία των τριών ετών, οπού εδώ ένα παιδί, πλέον, θα πρέπει να μιλάει με ολοκληρωμένες προτάσεις και η άρθρωσή του θα πρέπει να είναι τόσο καθαρή όσο να μπορεί να γίνεται κατανοητό και από τρίτα άτομα και όχι μόνο από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον.
- Από τα τέσσερα έτη και μετά η ομιλία του παιδιού αρχίζει να μοιάζει με αυτή των ενηλίκων. Τόσο στην συντακτική δομή των προτάσεων όσο και στη γραμματική. Ήδη μπορεί να κάνει διάλογο, να κάνει διήγηση ενός βιωματικού γεγονότος ή μιας ιστορίας που είδε σε ταινία ή άκουσε από βιβλίο. Οπότε τα κριτήριά μας αρχίζουν να γίνονται πιο αυστηρά.
- Ήδη από την ηλικία των 5 όποια αδυναμία εντοπίζουμε στο παιδί θα πρέπει να αξιολογηθεί από τον ειδικό και να μπει σε πρόγραμμα αποκατάστασης.
- Επίσης αξιολογείται και ο ρυθμός με τον οποίο προχωράει το παιδί, όπως επίσης και αν μιλάμε για παγιωμένη κατάσταση. Δηλαδή, όταν οι γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού παραμένουν σταθερές για το τελευταίο τουλάχιστον εξάμηνο, οπότε έχει μικρά περιθώρια εξέλιξης χωρίς βοήθεια από ειδικό.
Τι μπορεί να προσφέρει η λογοθεραπεία στο παιδί μου;
Το κάθε παιδί έχει το δικό του δυναμικό, τις προσωπικές του αδυναμίες και ταλέντα. Στόχος πάντοτε θα πρέπει να είναι η ενίσχυση των αδύνατων σημείων του και η ισορροπία στην ανάπτυξή του. Σε καμιά περίπτωση δε θα αλλάξουμε το παιδί. Θέλουμε μόνο να το βοηθήσουμε να συνεχίσει με όσο το δυνατόν περισσότερα εφόδια την ακαδημαϊκή του πορεία.
Όταν ένα παιδί έχει πολύ περιορισμένο λεξιλόγιο ή αποφεύγει να μιλάει, μπορεί να έχει προβλήματα λόγου;
Πολύ συχνά ένα παιδί που έχει κάποια δυσκολία να αποφεύγει συνειδητά να μιλήσει έχοντας τον φόβο του λάθους. Δεν μιλάμε μόνο για αρθρωτικές δυσκολίες οι οποίες είναι σε όλους εμφανείς. Υπάρχουν αδυναμίες οι οποίες μπορεί να είναι καλά κρυμμένες, π.χ.
- Όπως αναφέρεται και στην ερώτηση, ένα παιδί που δεν γνωρίζει με ακρίβεια έννοιες (περιορισμένο λεξιλόγιο) δε θα μπορέσει και να τις χρησιμοποιήσει. Έτσι περιορίζονται οι δυνατότητές του να εκφράσει και να μοιραστεί σκέψεις, ιδέες, γεγονότα.
- Υπάρχει και η περίπτωση που κάποιο άτομο χρειάζεται περισσότερο χρόνο είτε για να ανακαλέσει από την μνήμη του μια λέξη(γιατί αυτό δεν γίνεται ακόμη αυτόματα) είτε για να οργανώσει την σκέψη του, βρίσκοντας τις κατάλληλες λέξεις, να τις βάλει στη σειρά ώστε να βγει μια πρόταση με ολοκληρωμένο νόημα.
Ισχύει ότι οποιαδήποτε παρέμβαση από λογοθεραπευτή πρέπει να γίνεται πριν τα 6, δηλαδή προτού το παιδί αρχίσει να μαθαίνει γραφή και ανάγνωση;
Είναι πολύ σημαντικό, όταν το παιδί μας πάει στην 1η τάξη του δημοτικού σχολείου να μιλάει καθαρά και να έχει ένα ικανοποιητικό για την ηλικία του λεξιλόγιο. Όποια απόκλιση δούμε στην προσχολική ηλικία, καλό είναι να αξιολογείται από τον ειδικό ο οποίος θα καθοδηγήσει τον γονιό για την τακτική που πρέπει να ακολουθηθεί.
Κατά πόσο μπορεί η ανάγνωση βιβλίων να βοηθήσει ένα παιδί στην ανάπτυξη του λόγου;
Το βιβλίο αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων του παιδιού. Πάντοτε, προσαρμόζουμε τις επιλογές μας με βάση τις προτιμήσεις και το επίπεδο του παιδιού. Με τα βιβλία μπορούμε κατ’ αρχάς να ενισχύσουμε την προσοχή και την συγκέντρωσή του. Ακόμη, συναντάμε κείμενα με σωστή σύνταξη, ιδιαίτερο λεξιλόγιο, που ξεφεύγει από αυτό της καθημερινότητάς μας, οπότε προάγουμε τις γλωσσικές του δεξιότητες. Ερεθίζουμε την φαντασία του παιδιού.
Ποια η χρησιμότητα των βιβλίων στις συνεδρίες λογοθεραπείας;
Προσωπικά, πολλή μεγάλη. Όσο μικρό ή όσο μεγάλο και να είναι ένα παιδί το βιβλίο είναι το επίκεντρο της δουλειάς μου. Από τα περισσότερο χρήσιμα εργαλεία στις συνεδρίες μου. Τα χρησιμοποιώ και για την ενδυνάμωση συγκεκριμένων δεξιοτήτων του παιδιού αλλά και ως κριτήριο για την γλωσσική και λεκτική τους εξέλιξη.
Η χαρισματική Ελένη Γαρυφαλάκη, μετά το Smart Babies, επιστρέφει με ένα ακόμη πιο σύγχρονο και φρέσκο βιβλίο που έχει ως στόχο να βάλει ένα λιθαράκι στην «εξυγίανση» και βελτιστοποίηση των εκπαιδευτικών μας προτύπων. Κυκλοφορεί από την Brainfood Εκδοτική.